بررسی بازتاب هویت ملی در سینمای ایران (با تحلیل فیلم‌نامه آژانس شیشه‌ای، ناخدا خورشید و جدایی نادر از سیمین)

این مقاله به بررسی فیلمنامه آژانس شیشه‌ای، ناخدا خورشید و جدایی نادر از سیمین می‌پردازد تا مشخص کند آیا اثری سینمایی که ساختار و شاکله خود را از آثار غربی وام گرفته بازتاب دهنده مولفه‌های هویت ملی در محتوی خود هستند یا خیر؟ این فیلم‌ها از این جهت انتخاب شده-اند که نه تنها الگوی داستان‌گویی فیلم‌های آمریکایی را پیش گرفته و ساختار دراماتیک‌شان بر مبنای درام ارسطویی ساخته شده‌اند بلکه از آثار شاخص دهه‌های شصت، هفتاد و هشتاد سینمای ایران بوده و به عنوان آثاری ملی شناخته می‌شوند. به همین جهت این مقاله ابتدا به معرفی مولفه‌های هویت ایرانی از نگاه نظریه‌پردازان داخلی خواهد پرداخت. سپس با تحلیل روایت در فیلمنامه این آثار و تمرکز بر شخصیت محوری داستان، فیلمنامه‌ها را به کشمکش‌های اصلی شخصیت محوری خلاصه کرده و مولفه‌های هویت ملی را در آن‌ها که ساختار اصلی فیلمنامه را شکل می‌دهند جستجو خواهد کرد. در نهایت این پژوهش به این نتیجه خواهد رسید که هر سه اثر با وجود بهره بردن از ساختار سه پرده‌ای ارسطویی توانسته‌اند هویت ملی را در خود بازتاب دهند. در این بین آژانس شیشه‌ای با بازتاب حداکثری در تمام کشمکش‌های خود به طور تام بازتاب دهنده هویت ایرانی است پس از آژانس شیشه‌ای فیلم ناخدا خورشید با بازتاب پنجاه درصدی و فیلم جدایی نادر از سیمین با بازتاب کمتر از پنجاه درصدی در رتبه‌های بعدی قرار دارند.